De ziekte COVID-19

We hebben het vaak over ‘corona’, maar officieel heet de ziekte COVID-19. De ziekte wordt veroorzaakt door een nieuw coronavirus (SARS severe acute respiratory syndrome -CoV coronavirus -2). De klachten kunnen lijken op een verkoudheid. De ziekte kan een ernstige longontsteking veroorzaken, waar soms ook mensen aan overlijden.

Wat is het?

COVID-19 is de ziekte die wordt veroorzaakt door een nieuw coronavirus  (SARS-CoV-2). De ziekte kan luchtwegklachten en koorts veroorzaken en in ernstige gevallen ademhalingsproblemen. Het virus wordt verspreid door hoesten en niezen. Via kleine druppeltjes komt het zo in de lucht. Als andere mensen die druppeltjes inademen, of bijvoorbeeld via de handen in de mond, neus of ogen krijgen, kunnen zij besmet raken met het virus.

Ziekteverschijnselen

De belangrijkste klachten die vaak voorkomen bij COVID-19 zijn koorts (38 graden of hoger), droge hoest, moeheid, ophoesten slijm en benauwdheid. Soms zijn de klachten zo erg dat je moet worden opgenomen in het ziekenhuis. Bij ongeveer 5% van de patiënten is de ziekte fataal.
De meeste mensen (80%) hebben verkoudheidsklachten zoals een neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn, spierpijn lichte hoest en verhoging. Sommige mensen kunnen (tijdelijk) minder ruiken en proeven. Dit komt overigens ook wel voor bij andere verkoudheidsvirussen. Ook heeft een enkele patiënt met COVID-19 last van diarree.

Incubatietijd

De periode tussen het moment dat je besmet raakt en dat je klachten krijgt heet incubatietijd. Als je besmet raakt met het coronavirus duurt het meestal 5 tot 6 dagen voordat je klachten krijgt, maar soms al na 2 dagen of zelfs na 12 dagen (maar nooit na 14 dagen). 

Als je klachten hebt die passen bij het nieuwe coronavirus

• Heb je verkoudheidsklachten, zoals neusverkoudheid, loopneus, keelpijn, lichte hoest of verhoging (tot 38 graden Celsius)?
  Blijf thuis. Ziek uit. Doe geen boodschappen en ontvang geen bezoek. Laat anderen boodschappen doen, of laat ze bezorgen, zorg dat een ander de hond uitlaat. Voor huisgenoten zonder klachten gelden de regels die voor iedereen in Nederland gelden. Als je 24 uur lang geen klachten hebt, mag je weer naar buiten. Lees meer in de informatiebrief ‘Ik of mijn huisgenoot is verkouden’. 
• Heb je verkoudheidsklachten en koorts (38 graden of hoger) en/of benauwdheid? 
  Blijf thuis. Ziek uit. Doe geen boodschappen en ontvang geen bezoek. Heb je huisgenoten, dan mogen zij ook niet naar buiten. Als uitzondering hierop mogen alleen huisgenoten die geen klachten hebben even boodschappen doen. Als iedereen 24 uur geen klachten heeft, mag je weer naar buiten. Lees meer in de informatiebrief ‘Ik heb koorts met luchtwegklachten en/of benauwdheid‘.  
• Voor personen die werken in cruciale beroepen of vitale processen kunnen afwijkende regels gelden voor het thuisblijven en werken met lichte klachten. Zij mogen soms wel werken. Overleg hierover zo nodig met je werkgever. Zij blijven pas thuis als zij zelf klachten met koorts en/of benauwdheid hebben.
• Lees meer in de informatiebrief ‘Ik of mijn huisgenoot is verkouden‘ en de informatiebrief ‘Ik heb koorts met luchtwegklachten en/of benauwdheid‘.  Zie Rijksoverheid.nl .

Wanneer moet ik de huisarts bellen?

Je belt de huisarts als je zieker wordt, of je medische hulp nodig heeft, bijvoorbeeld als je hoge koorts krijgt of moeilijk ademt. Ga niet naar de huisarts of het ziekenhuis toe, maar bel de huisarts of huisartsenpost.

Herstel na ziekte

Hoe snel je herstelt, is afhankelijk van de ernst van de klachten en of je verder gezond bent. Het kan per persoon verschillen hoe lang het duurt voordat je hersteld bent.

Hierover is nog niet veel bekend. Als je 24 uur geen klachten (koorts, hoesten, verkoudheid) meer hebt, en het is een week nadat je ziek bent geworden kun je in ieder geval geen andere mensen meer besmetten.

Mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, hebben over het algemeen meer tijd nodig om te herstellen.

Hoeveel mensen er in Nederland zijn genezen van COVID-19, is op dit moment niet bekend. Er is geen meldingsplicht  om door te geven dat mensen zijn genezen van de ziekte.

We weten wel hoeveel mensen er van de Intensive Care en uit het ziekenhuis zijn ontslagen. De stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE) toont op haar website overzichten over alle Nederlandse IC intensive care -patiënten met een COVID-19 infectie in een Nederlandse of Duitse Intensive Care.

Bekijk de overzichten van patiënten van de Intensive Care  en van de verpleegafdelingen  van ziekenhuizen.

Wie zijn extra kwetsbaar?

Iedereen kan ernstig ziek worden van het nieuwe coronavirus, maar sommige mensen hebben meer kans op een ernstig beloop van COVID-19. Lees meer hierover bij risicogroepen.

Kinderen hebben minder klachten 

Kinderen met COVID-19 hebben minder vaak klachten dan volwassenen, blijkt uit onderzoek van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu . Ook lijkt het dat zij anderen minder vaak besmetten dan volwassenen. Lees meer over kinderen en COVID-19. 

Meerdere keren ziek?

Het is niet zeker of iemand een tweede keer COVID-19 kan krijgen. Er is twijfel over of mensen met milde klachten wel voldoende afweer opbouwen tegen het nieuwe coronavirus. Mensen die slechts milde klachten hebben, ontwikkelen minder antistoffen en kunnen mogelijk nog eens besmet raken en/of het virus overdragen. Dat wordt op dit moment onderzocht. Op basis van de laatste inzichten wordt het Nederlandse beleid steeds aangepast.

Behandeling

Er is (nog) geen geregistreerde behandeling tegen COVID-19. 

Als je ziek thuis bent, kun je het beste paracetamol nemen. Dit werkt goed tegen pijn en koorts. Andere pijnstillers (NSAID’s: ibuprofen, diclofenac of naproxen) hebben meer bijwerkingen. Daarom is paracetamol veiliger. Paracetamol werkt ook beter tegen koorts dan ibuprofen. 

Voor ernstig zieke patiënten met COVID-19 die opgenomen zijn in het ziekenhuis zijn er verschillende behandelingen mogelijk.

Zie het voorlopige advies Medicamenteuze behandelopties bij patiënten met COVID-19  dat door de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) wordt beheerd.

In het ziekenhuis kan ook extra zuurstof toegediend worden bij patiënten die erg benauwd zijn of zelfs beademing op de Intensive Care.

Er lopen op dit moment verschillende klinische onderzoeken naar het effect van verschillende medicijnen:

• Bloedplasma van mensen die zijn hersteld van Covid-19. Dat onderzoekt het Erasmus MC Erasmus University Medical Center  Erasmus University Medical Center  in Rotterdam momenteel, samen met bloedbank Sanquin en zo’n 15 andere ziekenhuizen.
• Volgens Zuid-Koreaanse artsen zijn twee ernstig zieke mensen met het nieuwe coronavirus genezen nadat zij bloedplasma van herstelde coronapatiënten toegediend kregen. Dit is mogelijk doordat je vaak beschermende antistoffen in je bloed krijgt als je geneest van een infectie. Mogelijk kunnen we die antistoffen gebruiken als geneesmiddel voor andere patiënten. Het is nog niet zeker hoe effectief deze methode is. De eerste resultaten worden over enkele maanden verwacht.
• Chloroquine, een medicijn dat onder andere gebruikt wordt tegen malaria, en hydroxychloroquine. Het is niet zeker of deze middelen wel helpen bij de behandeling van COVID-19. Dat lijkt niet of maar beperkt het geval in de onderzoeken die nu verschenen zijn, waarin patiënten dit kregen toegediend. Wel blijkt dat er risico’s op ernstige bijwerkingen zijn. Daarom wordt gebruik van chloroquine en hydroxychloroquine ontraden buiten het ziekenhuis en ook in het ziekenhuis kan het niet aan iedere willekeurige COVID-19 patiënt worden toegediend. Zelfs wordt nu betwijfeld of toediening ervan in een gecontroleerd onderzoek in het ziekenhuis nog wel verantwoord is, omdat niet goed bekend is bij welk stadium van ziekte de eventuele voordelen meer wegen dan de bekende nadelen. 

Besmetting en preventie

Je kunt het virus overdragen door te hoesten en te niezen. Via kleine druppeltjes komt het zo in de lucht. Als andere mensen die druppeltjes inademen, of bijvoorbeeld via de handen in de mond, neus of ogen krijgen, kunnen zij besmet raken met het virus. 

Als je goed afstand van anderen houdt (minimaal 1,5 meter) en regelmatig goed je handen wast, is de kans dat je besmet raakt door de druppeltjes erg klein.
Ook voordat je ziek wordt, kan je het virus al bij je dragen. En vlak voordat je klachten hebt, kun je ook al besmettelijk zijn. Maar hoe meer klachten je hebt, bijvoorbeeld hoesten en/of niezen, hoe meer virus je dus kan verspreiden. 

De kans dat je anderen besmet is erg klein als je afstand houdt van anderen, niest en hoest in je elleboog, papieren zakdoekjes gebruikt en thuis blijft als je klachten hebt.

Steeds minder besmettingen

Zonder maatregelen kan een zieke gemiddeld 3 tot 4 anderen mensen. Dit wordt de besmettingsgraad (R0) genoemd. Met maatregelen kun je de besmettingsgraad verlagen. Omdat er in maart maatregelen zijn doorgevoerd, is de besmettingsgraad (R0) nu lager dan 1 geworden. Dat betekent dat een patiënt gemiddeld minder dan één andere persoon besmet. 

Maatregelen om verspreiding te voorkomen

Bekijk de basisregels om verspreiding te voorkomen op www.rijksoverheid.nl 
Meer weten over de verspreiding? Bekijk dan de speciale pagina over de verspreiding van het nieuwe coronavirus. 

Vaccin

Er wordt hard gewerkt aan een inenting tegen het nieuwe coronavirus, in laboratoria in verschillende landen. Toch zal het nog lang duren voordat het vaccin beschikbaar komt. De komende maanden zal dat nog niet beschikbaar zijn. Als er eenmaal een middel is, moet nog getest worden of het geen bijwerkingen veroorzaakt. 
Ook wordt onderzocht of bepaalde bestaande vaccins zouden werken tegen coronavirussen:

• Vaccinatie tegen tuberculose (het BCG Bacille Calmette Guérin -vaccin). Hiervoor is (nog) geen bewijs. Er wordt binnenkort een onderzoek gestart naar de werkzaamheid van het vaccin tegen COVID-19. Op dit moment is het dus nog niet zinvol om het voor risicogroepen of gezondheidsmedewerkers met het BCG-vaccin te vaccineren.
• Vaccinatie tegen bof, mazelen en rodehond (BMR bof, mazelen,rodehond ). Er is (nog) geen bewijs dat het BMR-vaccin ook werkt tegen coronavirussen. Er is een onderzoek gepubliceerd dat suggereert dat de antistoffen die opgewekt worden door het BMR-vaccin (vooral tegen de rodehond) mogelijk ook zou werken tegen het nieuwe coronavirus. Deze zogenaamde kruisreagerende antistoffen zijn echter niet aangetoond in het laboratorium. 
  Er is op dit moment onvoldoende bewijs dat een BMR-vaccinatie echt bescherming biedt tegen het nieuwe coronavirus. Daarom is het dus nog niet zinvol om personen, die niet eerder met BMR gevaccineerd zijn, extra te vaccineren.

De griepprik

De griepprik beschermt niet tegen het nieuwe coronavirus. Er is geen bewijs dat mensen die de griepprik hebben gehad vatbaarder zijn voor het nieuwe coronavirus. Je weerstand vermindert niet na een griepprik. Ook is er geen bewijs dat de griepprik zelf een grotere kans op COVID-19 geeft. Daarnaast heeft een griepprik geen invloed op hoe erg de klachten zijn, als je ziek wordt. 

Hoe vaak komt het voor?

Op de speciale pagina Ontwikkeling COVID-19 in grafieken vind je het overzicht van onder anderen het aantal gemelde positief geteste patiënten en het aantal patiënten dat in het ziekenhuis is opgenomen. 

Vragen over quarantaine en isolatie

Wat is thuisquarantaine?

Thuisquarantaine betekent dat het gehele gezin/huishouden thuis blijft omdat iemand in het gezin luchtwegklachten met koorts en/of benauwdheid heeft. We spreken van quarantaine als iemand die niet ziek is thuis moet blijven totdat zeker is dat deze persoon niet besmettelijk is voor anderen.
Degene die ziek is, houdt zoveel mogelijk afstand tot de gezins-/huisgenoten.

Hoe lang duurt de gezinsquarantaine?

Bij een bewezen coronavirusinfectie blijft het gezin/huisgenoten thuis tot 14 dagen na het laatste contact met de patiënt. De patiënt blijft in isolatie totdat hij/zij 24 uur lang geen klachten meer hebt. Dat betekent: geen koorts, geen neusverkoudheid en niet hoesten.
Bij luchtwegklachten met koorts/of benauwdheid blijft het gezin in thuisquarantaine totdat de patiënt 24 uur klachtenvrij is en niemand anders in het gezin klachten heeft. 

Wat betekent thuisisolatie?

Thuisisolatie betekent dat iemand met luchtwegklachten met of zonder koorts en/of benauwdheid thuis blijft en zoveel mogelijk afstand houdt tot de huisgenoten. Zijn huisgenoten blijven ook thuis als iemand behalve luchtwegklachten ook koorts en/of benauwdheid heeft (thuisquarantaine).
Alle mensen met luchtwegklachten met of zonder koorts en/of benauwdheid moeten in principe thuis in isolatie blijven.

Gelden er voor bepaalde personen uitzonderingen?

Voor mensen in cruciale beroepsgroepen of vitale processen kunnen andere (leef)regels voor thuisisolatie en thuisquarantaine gelden, bijvoorbeeld zorgmedewerkers blijven pas thuis als zij zelf klachten met koorts hebben. Overleg zo nodig met de werkgever.

Wat is thuisisolatie?

Een persoon die in isolatie gehouden wordt, is ziek of er is een mogelijkheid dat die ziek is. Door isolatie kunnen deze patiënten anderen niet besmetten. Mensen kunnen thuis in isolatie blijven of in een ziekenhuis in isolatie behandeld worden. Dat hangt af van de ernst van de ziekteverschijnselen en de besmettelijkheid van de ziekte.

Hier vind je meer informatie voor mensen in thuisisolatie.

Hier vind je meer informatie voor een gezinslid in thuisisolatie